محمد جواد باهنر

پنجم‌اسفند 1312، در شهرستان ‌كرمان‌ متولد شد. پدرش علي اصغر و مادرش كبري نام داشت. تا پايان مقطع دكتري در رشته الهيات و معارف تحصيل كرد. سال 1344، ازدواج ‌نمود و صاحب دو پسر و دو دختر شد. نخست‌وزير بود، هشتم‌ شهريور 1360، در دفتر حزب‌ جمهوري ‌تهران‌ بر اثر‌ سانحه‌ بمب ‌گذاري ‌توسط گروه‌هاي منافقين‌ به شهادت‌ رسيد. مزار وي در بهشت زهراي شهرستان تهران واقع است.

“در سال ۱۳۱۲ در شهر كرمان متولد شد. محمدجواد دومين فرزند از خانواده اى بود كه به جز او داراى ۸ فرزند ديگر نيز بودند. محله پدرى وى معروف به «محله شهر» از محله هاى بسيار قديمى و مخروبه شهر كرمان به شمار مى رفت. پدرش پيشه ور بود و با داشتن مغازه اى كوچك از اين راه زندگى محقرانه ايشان را مى گذراند.
محمدجواد دروس ابتدايى را در خانه آموخت و سپس با راهنمايى حجت الاسلام حقيقى به مدرسه معصوميه براى فراگرفتن دروس حوزوى رفت. اين مدرسه تازه بعد از شهريور ۲۰ باز شده و آموزش را بعد از دوره رضاخانى از سر گرفته بود، جواد نيز همراه چند نفر از دوستان خود وارد اين مدرسه شد و تحصيلات جديدى را به صورت متفرقه و داوطلبانه آغاز كرد. او همزمان تحصيل كلاسيك خود را در مدارس عادى ادامه داد و توانست همزمان تا سال۳۲ كه تا سطح خوانده بود، مدرك سال پنجم علمى را نيز بگيرد. وى كه جوانى ۲۰ ساله بود در اين سال براى ادامه تحصيلات حوزوى به قم رفت و با توجه به عدم توان مالى خانواده خود از شهريه محدود آيت الله بروجردى استفاده كرد. اين شهريه در آن سال ها حدود۳۲ تومان در ماه بود كه پس از مدتى از طرف حوزه علميه كرمان نيز ماهى ۵۰ تومان به آن اضافه شد. در سال اول حضورش در قم به تحصيل «كفايت و مكاسب» در خدمت چند تن از استادان آن روز، مرحوم آقاى مجاهدى و آقاى سلطانى و ديگران پرداخت و از سال ۳۳ به درس خارج مشغول شد، اساتيد او را در اين دوره عمدتاً آيت الله خمينى، آيت الله بروجردى و علامه طباطبايى تشكيل مى دادند.
او درس فقه و اصول را از محضر امام به مدت ۷ سال تا حدود سال ۴۱ فراگرفت، همچنين دروس فقهى را از عالم جليل القدر آيت الله بروجردى و اسفار را نيز در مدت شش سال از علامه فراگرفت. البته او در اين مدت از درس تفسير علامه طباطبايى نيز استفاده مى كرد، كلاس تفسيرى كه بعدها با رفع اشكال و بحث به صورت تفسير الميزان درآمد. البته محمدجواد از ابتداى ورودش دروس كلاسيك را هم فرو نگذاشت. در همان سال ابتدايى ورود به قم، در امتحانات متفرقه كلاس دوازدهم شركت كرد و بعد از گرفتن ديپلم كامل به دانشگاه وارد شد و در رشته الهيات ادامه تحصيل داد. او در اين دوران به خاطر آشنايى با دروس دانشگاهى بيشتر وقت خود را در قم مى گذراند و هفته اى يك يا دو بار تنها براى شركت در كلاس هاى ضرورى به تهران مى رفت. در حدود سال ۳۷ بود كه توانست ليسانس خود را از دانشكده الهيات بگيرد و همزمان با ادامه تحصيل در حوزه به مداومت آموزش تا مقطع دكترى در دانشگاه نيز بپردازد، و البته در اين ميان يك دوره فوق ليسانس را هم در رشته امور تربيتى در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران گذراند. بنا به نقلى از وى، او و دوستانش معتقد بودند حوزه بايد «از نظر نوع مطالعات و مسائل طرح شده و همچنين، از نظر تحقيقات علمى، فكرى و فلسفى تحرك جديد داشته باشد. خوشبختانه اين نهضت از چند سال قبل شروع شده بود. اولين جهش اين حركت، از طرفى توسط امام و از طرف ديگر، توسط علامه طباطبايى شروع شد». شاگردان اوليه اين رويكرد جديد علمى در حوزه را آقايان منتظرى، بهشتى، مشكينى و … تشكيل مى دادند. باهنر نيز توانست در دوره هاى دوم درس اين اساتيد شركت كند و به اين جريان تأليف و تحقيق و ترجمه در حوزه بپيوندد. مطبوعات به عنوان عامل ارتباطى و محرك نيز از چشم ايشان دور نماند. وى توانست بعد از مدت زمانى به كمك تنى چند از دوستان خود از جمله آقايان هاشمى رفسنجانى و مهدوى كرمانى و تنى چند از ديگر دوستان، مكتب تشيع را راه اندازى نمايد.”